Bismillahirahmanirahim ….
Anta baso nan samo elok
Anta budi nan samo baik
Anta pinang nan mamalan
Anta makau nan mamabuak
Makanlah sirih makanlah pinang,
Abi sirih bajunjungan
Abi kapur palobornyo
Pinang nan indak diimati
Pilih kepada sari sirih udang
Tampuaknyo arai bagai kuku balam
Gagangnyo aso-aso tajomur dibilik dalam
Itulah sebabnyo kampung dibori batuo,
Nagori diboro penghulu,
Rumah dibori batangganai,
Kini adat rumah labatangganai manaruh kumbang jo bungo,
Adapun bungo dengan kumbang itu ado juo nan bausiran
Adapun bungo itu duo tigo martobatnyo
Partamo bungo itu manjadi bungo sajo
Kaduo bungo itu manjadi putik,
Katigo bungo itu manjadi buah
Kini buliahlah dikatokan bungo lah manjadi buah
Mako terjadilah injuk sibori-bori, ulur jawek timbang tarimo
Bajalok kociak bajalo rombang serakan dimuko tanggo
Diulur tando kociek pambori tahu ibu jo baponyo.
Ba apo dek ibu jo baponyo
Gonting nan indak taputui
Biang nan indak kan tacabik
Raso tauni ditompek urang
Raso ta ambek dikerojo mamak
Diulur tando nan godang
Pembori tahu ninik jo mamak
Itulah urang yang arif bijaksana
Nan codiek cendikio
Manconcang nan kan mamutui
Biang kan nan bancabiek
Makan nan kan ma habisi
Barundiang nan kan manyudahi
Mako batomulah mamak kaduo pihak
Kironyo sariko tompekan jonji
Batang silasih ditanah merah
Jatuh badorai silaronyo
Urang kasih bukanyo murah
Dimintak cincin akan tandonyo
Pado hari nan sariko
Maulur saroto manjaureki
Tengoklah carano kamu du dek mamak
Kok kurang lengkap mohon maaf kami pado mamak
Lado kociak lado marica
Tumbuah barumpun ditanam anak rajo ali
Ambo kociak mudo mata
Kurang pandapek bolum pengalaman jauh sekali
Kok baronang urang ke hulu
Kayu tinggi dililik sarok
Kok godang-godang dek baju
Kok tinggi-tinggi dek songkok
Pisau kociak diujung pantai
Tobang buluh runduk-rundukan
Ambo kociak baru pandai
Jiko salah tolong tunjukkan
Ikan sopek ikan balido
Ramo-ramo dalam kombuik
Anta kan dapek anta kan tido
Kaji lah lami indak basobuik
Pohon beringin ditopi lombah
Buah beribu dimakan tupai
Kami ingin menyampaikan sombah
Sombah kami sampaikan kepada orang yang pandai-pandai
Awal nan berpamulaan
Akhir nan berkesudahan
Mintak ampun sajolah amo nan saisi rumah nangko
Basarato dengan ninik mamak sejak dari pangkal
Sampai ke ujung nan terlingkung dek bondul nan ompek
Dari beringin turun kesawah
Dari sawah menuju sentajo
Kami ingin menyampaikan sombah,
Sombah kami tujukan kepado kito basamo
Bismillahirrahmanirrahim …
Awal ma’na kato
Lingkiasak tumbuh dihulu
Bira ditanjung suruaso
Tinggi pangkek tuujuah kapalo
Lidah manjadi juru baso
Godang air sungai landai
Batang parugo ambo patahkan
Bukan ambo codiak pandai
Adat pidato ambo sombahkan
Bodil jopung panjang tujuh
Panembak olang dalam somak
Olang jatuh dalam lombah
Bori ampun sajo dek ninik jo mamak
Ambo kan maotok babilang sombah
Bori ampun sajolah ambo nan saisi rumah nangko
Nan tasaok dek atok
Nan lebar dek balingkung bondul nan ompek
Kadarek ke pantai lubuak ramo
Di Pulau Komang ado kampuang datar
Ketek indak kan basobuik namo
Godang nan indak kan basobuik golar
Sombah ambo tibokan kapado mamak
Mangkuak eten mangkuak iko
Mangkuak bajerong baisi nasi
Datuak eten datuak iku
Elok balako ambo sombah
Mulonyo ambo manggali lombah
Lombah tibo dalam somak
Mulonyo ambo babilang sombah
Sombah ambo tibokan pado mamak
Jiko dirangguik daun capo
Saribulan dalam padi
Jiko disobuik nan taraso
Tigo bulan ndak kan abi
Anak urang sikumbang jati
Barumah atok daun ilalang
nak batanyo guru la mati
nak mangaji surek la ilang
Tambilang dirumpun lansek
Tasisik diruang lantai
Dibilang sado nan dapek
Nan tinggal untuk urang nan pandai
Ambacang ditongah padang
Ditingkek tongah duo tingkek
Dirontang omuah nyo panjang
Elok dikumpal nyo nak singkek
Adapun tontang karojo iko juo
Adat hidup lembago alam
Dek budi samo baik
Dek baso samo elok
Makanlah sirih makanlah pinang
Abi sirih bajunjungan
Abi kapur paloburnyo
Pinang nan indak di imati.
Pilih kapado sari sirih udang
Tampuknyo arai tampuaknyo bagai kuku balam
Gagangnyo aso-aso ta jomur dibilik dalam
Disusun sodang tongah malam
Disusun anak rando gadih
Satahun sirih dalam carano usahkan mosiek
Rotak ronggangpun tido
Itu kan manjadi palo baso juo
Pihak kepado pinangnyo
Pinang pinang baluluak dibola duo
Putiah sakorek ditampuaknyo
Dibolah anak rando mudo
Tumbuah dipadang kedataran
Tumbuah dipantai kelerengan
Itu manjadi kapalo baso juo
Tingginyo ndak tinggi amek
Tingginyo panjek panjekan
Rondahnyo jangkau jangkauan
Pucuak mancucuak kalangik hijau
Ureknyo sampai kelautan
Satahun tupai dek mamanjek
Baru batomu jo buahnyo
Itu kan manjadi palo baso juo
Pihak kepado kapurnyo
Kapur banamo sikorang jintan
Dipalik jo jarimani
Dikepek jo ambai ambai
Mangojar ke talunjuak
Membayang ke tapak tangan
Jiko diharogoi ndak taharogoi
Harogonyo saimbang jo nagori
Itu kan manjadi palo baso juo
Pihak kapado gambirnyo
Gambir kuning silaro dadih
Buatan anak sari lamak
Acuannyo dari payah kumbuh
Dibao anak kampuang tolang
Tumbuh dikampaan mandiang datuk
Tumbuh diparolak mandiang ninik
Pihak kapado tembakaunyo
Tembakau alui ombun bajelo
Kiriman anak si dayang dari lautan
Dari rum asal bijonyo
Tajomur dibilik dalam
Usakan moseak dipaneh
Moseak dek ombun tongah malam
Itukan manjadi palo baso juo
Jiko diboli potang-potang
Jiko dipupul barobuik sonjo
Bungo mamutih mudiak padang
Kuntum situnggal mulo asalnyo
Itu menjadi palo baso juo
Adapun semaso dahulunyo
Samaso Dt. Marpati nan sebatang, nan datang dari Batipuh Padang Panjang, Minang Kabau mailirkan rantau nan panjang kurang oso duo pukuh, du puluh rantau jo muaronyo.
Tobing ditingkat dengan jonji
Kato dirambah jo mufakat
Apo sobab, buek nan indak abi-abi.
Sangketo nan tak sudah-sudahnyo.
Itulah sebabnyo kampung dibori batuo
Nagori dibori penghulu
Rumah dibori batangganai
Kini adat rumah batangganai
Manaruh kumbang-kumbang jo bungo
Adopun kumbang dengan bungo itu itu
Ado juo yang bausiran
Adopun bungo itu duo tigo pulo martabatnyo
Partamo bungo itu manjadi bungo sajo
Kaduo bungo itu manjadi putik
Katigo bungo itu manjadi buah
Kini buliahlah dikatokan bungo itu manjadi buah
Mako tajadilah injuk sibori-bori
Ulur jawek timbang terimo
Bajalo kocek bajalo rambang
Serakan dimuko tanggo
Diulur tando nan kocek
Pambori tahu ibu jo bapo
Baapo dek ibu jo bapo
Gonting nan indak kan taputui
Biang nan indak kan cabiak
Raso tauni katompek urang
Raso taambek dikarojo mamak
Kamano tompek pailai
Mako dikulaikanlah pucuk
Dijalarkanlah urek
Diserakkan pulo jalo nan rambang
Diserakkan topi somak
Diuluar tando nan godang
Pembori tahu ninik jo mamak
Itulah urang nan arif bijaksano
Nan codiak bacandokio
Manconcang nan kan putui
Biangkian mancabiak makan nan abi
Barundiang kan nan sudah
Mako batomulah mamak duo bola pihak
Aluran mano pertomuannyo
Aluran satontang karojo iko juo
Iyolah mancari ari perjonjian nan elok
Adopun perjonjian itu duo tigo pulo martobatnyo
Partamo jonji ari kaduo
Jonji pikan, katigo jonji bulan, akhirnyo jonji tahun
Sakuran tampuak manggi
Manggi tumbuah disuruaso
Tigo bulan mintak jonji
Dari maulud ka puaso
Mako batomulah mamak duo bolah pihak
Kironyo sariko tompekan jonji
Ari nan baik katiko nan elok
Baapo tu lai dek kami
Disuruah kemenakan nan copek kaki nan ringan tangan
Suruah mangapo du
Iyolah suruah mamanggial sanak saudaro basaroto kaum karabat
Diate itu urang sumando manyumando
Nan diulak la kamudiak
Nan dimudiak la kaulak
Nan dibaruah la kadarek
Nan ditongah mangampuangkan
Mako latakampuang dirumah nan godang nangko
Maklumlah anak itu kekasihan dek ibu jo baponyo
Mako bakakondaklah anak itu nak poi mangaji ka Minang Kabau, wajib juo dilope dek ibu jo baponyo.
Mako dicarikanlah kitab nan satomat,
tungkek nan sabatang,
buntil dan saolai,
balanjo ate ado
supayo anak itu nak tahu dihalal dengan haram
sunat jo farodu
makolah sudahlah nan sado itu
Mako bakahondaklah anak itu nak poi badagang baniago,
Wajib juo dilope dek ibu jo baponyo
Mako dicarikanlah ome orang sakacang duo
Ome baik tambang singingi
Kalam diangkek lancung dibuang
Supayo nak tahu anak itu ditaraju dan bagoto
Dibungkol jopiuourai dipiti nan babilang
Dikain nan baeto
Makolah sudahlah nan sado itu
Mako bakahondaklah anak itu indak duduak barumah tanggo
Itulah nan lobiah suko dek ibu jo baponyo
Bakampuang kok lai kan lebar
Baule kok lai kan panjang
Anak laki-laki kok kan lai manjadi anak perempuan
Anak perempuan kok kan lai manjad anak laki-laki
Supayo dek apo du
Supayo indak tahu anak itu di ereng jo gendeng
Urang dibaso basi urang
Diadat dalam nagori
Dijalujur nan patah
Diatok nan tiri
Mako diambiak api dibakar kamonyan putih
Asok malilik ditiang panjang
Harumnyo satahun dalam perjalanan
Kironyo izin dimintak izin dibori kasenonyo
Togak badiri malin ome
Togak badiri dihaluan
Indak mamboli indak barome
Indak mamintak kemaluan senonyo
Do’a diuruikkan sampai ka muko
Urang banyak bajojak turun
Ditutuik kepalo tanggonyo
Mako tibolah dihalaman
Takonak pantun si kanak-kanak
Anyuik palampung dari pasaman
Singgah batambek dibatang padi
Sandaran dimuko tanggo
Tinggal kampuang tinggal halaman
Tinggal topian tompek mandi
Saroto ibu dengan bapo
Mako bajalanlah pangkal tuonyo
Maikuikkan lobuah nan panjang
Lobuah nan panjang jelo bajelo
Diikuikkan lobuah nan pendek,
Lobuah nan pendek siku basiku
Dek jauah la kan damping
Dek damping kan lah tibo
Mako tibolah dihalaman
Urang nan ……………………
Mako maimbaulah pangkal tuonyo
Apokah imbaunyo
Akan imbaunyo
Assalamu’alaikum
Akan jawabnyo
Alaikumsalam
Mako dibasuahlah kaki
Ditingkek jonjang nan limo
Mako tibolah dipalantar
Mako dibuka mola pintu nan donyuik bunyinyo
Pintu pintu banir kayu kuranji
Handiko sekalian datuk basaroto juo kepada urang punyo rumah
Mako bajalanlah si marapulai
Mangidalkan poran
Gendeng bagantuang di ambai-ambai
Manuju lapiak pandaknyo
Mako lah duduak dilapiak pandaknyo
Basandar ditiang kulim
Tiang kulim basondi batu
Batu basondi labu basa
Jiko ditilik-tilik jo hati
Jiko dipandang-pandang jo mato
La samo nampak ditaguah jonjo
Baapo toguah kami nan datang bak simpai kayu bapilin,
Simpai tiado meongok pasak indak melunjak
Baapo toguah kami nan datang bak batu dikajangi
Baapo tu lai dek kami
Pado hari nan sari ko
Iyolah mantar cucuang kemenakan kami
Nak duduak barumah tanggo
Akan manjadi urang sumondo dek urang nan ………
Bukan antar antar baapo sajo
Diantar nan hati nan suci dan muko nan jaroniah
Siriah pinang mencukupinyo nan sado itu
Dengan sombah penyudahi sehinggo itulah penghobaran dari kami nan datang kapado mamak.
MINTAK GOLAR
Kilangan dibalai lamo
Pangilang tobu dibondar
Ketek dek ibu dibori namo
Godang diberi golar
Daulu kadarek kini kaladang kasang
Batang durian untuak pagar
Daulu ketek kini la godang
Itu kalian mintak golar
Pandai-pandai manjuluak lado
Jangan tajuluak kabungonyo
Pandai-pandai maimbau urang sumondo
Jangan taimbau kanamonyo
Panda-pandai manjuluak jambu
Jangan tajuluak ka bungonyo
Pandai-pandai maimbau minantu
Jangan taimbau ka namonyo
Tumbang jerami diujuang ladang
Diambiak lalu dibakar
Datang kami karano diundang
Baliak kami mintak diantar
Rami urang poi kapaar
Banyak mambau lado mudo
Kami lai nak maantar
Minyak honda la habi pulo
Malumpek sabola kaki
Maanjak pasak diporan
Dapek dek anak si laki-laki
Dimasak den anak perempuan
Mano ruponyo nasi nan sabijo
Air nan satitik
Gulai nan sairi
Makanan / kue dengan ala kadarnyo
Lacukuik dek urang sumondo maajang
Urang punyo rasoki pun lad duduk babatur
Adat malumpek basitumpu
Adat menconcang balandasan
Adat barundiang batontangan
Kek si Anu ….
Batiboannyo
Iriklah kawan
Mudiak poi basampan
Bakayuah urang dihaluan
Sampan singgah di tanjuang balai
Ambiaklah pinggan
Basuahlah tangan
Samo-samo makan awak lai
BUKA CARANO
Bungo jirak bungo linjuang
Bungo melati kombang potang
Ambiak sarumpun puding ome
Tanam lalu dimuko tanggo
Siriah golak pinang manari
Manengok carano nan la datang
Samenjak potang kami lamananti
Come hati mamak kok dak kan datang
Manganyial diulak boting
Dapek udang duo tigo
Dirondang lalu dikuali
Yang dipanggal ola datang
Yang diundang ola tibo
Baru sonang hati kami
Tapi sungguahpun baitu
Nan ta duduak disiko kok sosak dengan sompik
Kok kurang tasusun baiak siriah kok kurang otok bak pagaran
Maaf dipintak pado mamak
Tapi sungguahpun baitu concang nan duo sagaragai
Partamo sombah manyombah
Kadua baso jo basi
Katigo siriah jo pinang
Adopun siriah jo pinang topek juo bak kato urang tuo-tuo
Lotuik-lotuik dalam polak jaluluar
Ambiakkan pagaran
Carano nan tatutuik kami mintak dibuka
Siriah sakapur mintak dimakan
Tengoklah carano kami dek mamak
--sekian--
*Nara Sumber : IDRIS Kp. Baru Sentajo
*Gambar adalah dokumentasi Asmarno Nano
*Mohon maaf jika masih banyak terdapat kesalahan penulisan,masih butuh penyempurnaan dari yang lebih tahu dan mengerti, semoga tulisan ini bermanfaat dan adat istiadat tetap dapat dilestarikan.
salam sebatang lidi, semoga senantiasa menikmati cinta sejati
!